De Grote Vertellingen vormen een belangrijk en uniek onderdeel van de montessoriaanpak. Deze vertellingen zijn spannend en ontworpen om de verbeelding en nieuwsgierigheid van het kind te wekken. Het was Maria Montessori’s idee dat het kind zou moeten worden getroffen door het wonder van de schepping, blij worden van nieuwe ideeën en onder de indruk raken van de inventiviteit en het innovatief vermogen die deel uitmaakt van de menselijke geest.
De Grote Vertellingen worden cyclisch aangeboden vanaf groep 3, zodat het kind ze vaker dan één keer hoort. In de onderbouw worden “kleine” ideeën aangeboden die geleidelijk uitgebreid worden naar grotere concepten. Vanaf de middenbouw maakt de leerling meteen kennis met grote concepten – de grootste van alle vormt het ontstaan van het universum. Van daaruit wordt getoond hoe alle kleinere ideeën passen in het grotere kader.
Traditioneel zijn er vijf Grote Vertellingen die als “eerste aanbieding” worden gebruikt om een breed beeld te schetsen voordat overgegaan wordt tot gerichte bestudering en verdiepende verwerkingslessen:
- Eerste Vertelling – “God zonder Handen”, over het ontstaan van het universum, de kosmos, ons sterrenstelsel en de aarde
- Tweede Vertelling – ontstaan van het leven op aarde
- Derde Vertelling – komst van de mens op aarde
- Vierde Vertelling – communicatie in taal/schrijven
- Vijfde Vertelling – het verhaal van getallen
Vanaf de bovenbouw wordt de vertelling van “Het land of de natie van de grote rivier” over het menselijk lichaam aangeboden. Deze vertelling is een metafoor van het menselijk lichaam en de psyche.
De eerste Grote Vertelling: ontstaan van het universum en de aarde (“God zonder Handen”)
De eerste Grote Vertelling is het meest indrukwekkend en staat vaak op de eerste schooldag na de zomervakantie op het programma. Bij deze vertelling worden o.a. een ballon, gouden sterren en een zwart doek gebruikt om het verhaal van het ontstaan van het universum te vertellen. Deze “les” bevat ook een aantal demonstraties met bijv. vaste stoffen, vloeistoffen en gassen om te laten zien hoe de continenten en oceanen voor het eerst samenkwamen.
Deze vertelling leidt tot de bestudering en verwerking van:
- Astronomie: zonnestelsel, sterren, sterrenstelsels, kometen, sterrenbeelden
- Meteorologie: wind, stromingen, weer, fronten, erosie, watercyclus, wolken, gletsjers
- Chemie: toestanden van materie, veranderingen, mengsels, reacties, elementen, atomen, periodiek systeem, verbindingen, moleculen, chemische formules, vergelijkingen, laboratoriumwerk, experimenten
- Fysica: magnetisme, elektriciteit, zwaartekracht, energie, licht, geluid, warmte, wrijving, beweging, experimenten
- Geologie: soorten rotsen, mineralen, landvormen, vulkanen, aardbevingen, plaattektoniek, ijstijden, tijdperken van de aarde
- Geografie: kaarten, bollen, breedte-/lengtegraden, klimaten, land/water vormen, continenten en landen
De tweede Grote Vertelling: ontstaan van het leven
De tweede Grote Vertelling les gaat over het ontstaan van het leven. Deze les draait om de tijdlijn van het leven, een lange grafiek met foto’s en informatie over micro-organismen, planten en dieren die hebben geleefd (of nu leven) op de aarde. De grote diversiteit van het leven wordt benadrukt, en speciale aandacht wordt besteed aan de cycli die elk levend wezen doorloopt om bij te dragen aan het leven op aarde.
Deze vertelling leidt tot bestudering en verwerking van:
- Biologie: cellen, georganiseerde groepen, vijf koninkrijken, soorten, dissectie, observatie, gebruik van de microscoop
- Plantkunde: studie van planten, classificatie, functies, delen van planten (zaad, fruit, blad, stengel, wortel, bloem), soorten planten
- Habitats: locatie, kenmerken, voedselketens/webben, symbiose, aanpassing, ecosystemen, natuurbehoud
- Oud leven: tijdperken van de aarde, evolutie, uitsterven, fossiele gegevens, opgravingen
- Dieren: classificatie, behoeften, overeenkomsten/verschillen, menselijke systemen, voeding, hygiëne
- Monera, Protista, en Fungi koninkrijken: wat ze zijn, classificatie, observatie
De derde Grote Vertelling: komst van de mens op aarde
De volgende Grote Vertelling gaat over de komst van de mens. Deze les omvat een tijdlijn met een hulpmiddel en een menselijke hand om te praten over de drie geschenken die mensen speciaal maken: een geest om je dingen voor te stellen, een hand om werk te doen, en een hart dat liefhebben kan. Deze les zet kinderen ertoe aan om het begin van beschavingen en de behoeften van vroege mensen te bestuderen.
Deze vertelling leidt tot de nadere bestudering en verwerking van:
- Geschiedenis: tijdlijnen, prehistorie, oude beschavingen, wereldgeschiedenis, geschiedenis van specifieke landen en continenten
- Cultuur: kunst, kunstenaars, muziek, componisten, dans, drama, architectuur, design, filosofie, religie, gratie en hoffelijkheid
- Sociale studies: actualiteit, overheid, economie, handel, vrijwilligerswerk en liefdadigheid
- Ontdekken en uitvinden: wetenschappers, uitvinders, wetenschappelijke methodes, uitvindingen, eenvoudige machines
De vierde Grote Vertelling: het verhaal van het schrift
De vierde vertelling is het verhaal over de ontwikkeling van het schrift, ook wel “communicatie in tekens” genoemd. In deze les wordt het verhaal van de ontwikkeling van het geschreven alfabet verteld, met de nadruk op het ongelooflijke vermogen dat mensen hebben om hun gedachten op papier te zetten. Inbegrepen in het verhaal zijn pictogrammen, symbolen, hiërogliefen, vroege alfabetten, en de uitvinding van de drukpers.
Deze vertelling leidt tot nadere bestudering van:
- Lezen: literatuur, poëzie, non-fictie, mythen en volksverhalen, auteurs, leesbegrip, leesanalyse, literaire termen
- Schrijven: elementen van stijl, functie, stem, compositie, briefschrijven, onderzoek, studievaardigheden
- Taal: oorsprong van gesproken taal, vreemde talen, geschiedenis van talen, spraak, drama
- Structuur: alfabetten, boekdruk, grammatica, interpunctie, zinsontleding, woordsoorten etc.
De vijfde Grote Vertelling: het verhaal van getallen
De laatste van de vertellingen is de vijfde Grote Vertelling: Het verhaal van getallen, ook wel de geschiedenis van de wiskunde genoemd. Deze les begint met de vroegste beschavingen, die vaak slechts “één”, “twee”, en “meer dan twee” als hun numerieke systeem hadden. Het gaat verder met een blik op verschillende getalstelsels door de eeuwen heen, leidend tot het decimale systeem dat we vandaag de dag gebruiken.
Deze vertelling leidt tot het bestuderen van:
- Wiskunde: operaties, breuken, decimalen, veelvouden, vierkanten, kubussen, percentages, ratio, waarschijnlijkheid, intro tot algebra
- Aantallen: oorsprong van aantallen en systemen, basissen, soorten aantallen, wetenschappelijke notatie, wiskundigen
- Geometrie: congruentie, gelijkenis, nomenclatuur van lijnen, hoeken, vormen, vaste stoffen, meting, stellingen
- Toepassing: probleemoplossing, meten, schatten, grafieken, patronen, afronden, statistiek, rekenen met geld
De Vertelling over “het land of de natie van de grote rivier”
Deze vertelling is een metafoor van het menselijk lichaam en vormt de introductie in de menselijke psyche en anatomie.
De Grote Vertellingen, raamwerk voor alle ontwikkelingsgebieden
Het is duidelijk dat deze vertellingen een enorme hoeveelheid informatie bevatten over de oorsprong van de wereld om ons heen. Wanneer een verhaal wordt verteld blijft het daar niet bij. In die zin vormt elk verhaal de eerste aanbieding, altijd gevolgd door verder onderzoek door het kind zelf. Het verhaal is een springplank, niet de focus. De verhalen kunnen het hele jaar door worden gebruikt wanneer nieuwe onderwerpen worden geïntroduceerd, als houvast en oriëntatie om eenheid en samenhang te bieden aan zo’n ongelofelijk breed scala aan onderwerpen en lesstof. Het kosmisch concept wordt daarom wel het “curriculum zonder grenzen” genoemd.