Van theorie naar praktijk voor 6 tot 12-jarige kinderen (1942-1946) in de montessorischool Kodaikanal (India)

Tijdens haar werk in India (sinds 1939 in Madras) verdiepten Maria Montessori samen met haar zoon Mario het concept van kosmische educatie.

Begin 1942 moesten Maria en Mario Montessori, zoals alle geïnterneerde buitenlanders, Madras voor korte tijd verlaten. Met hulp van de Theosofische Vereniging vonden ze in de klimatologisch gunstige (op 2100 meter hoogte gelegen) plaats Kodaikanal een nieuw onderkomen. Hier woonden talrijke buitenlanders van verschillende nationaliteit en er waren enkele gerenommeerde internaatscholen in de plaats. In Kodaikanal richtten ze vanaf 1942 een kleine school op met één heterogene groep van ca. 60 kinderen van verschillende nationaliteiten. In deze school heeft Maria Montessori samen met haar zoon Mario en Lena Wikramaratne uit Sri Lanka voor het eerst het lesconcept van kosmische educatie voor 6 tot 12-jarige kinderen geconcretiseerd en in de praktijk uitgeprobeerd. Lena Wikramaratne had in 1939 de internationale opleidingscursus in Adyar bezocht en is met de Montessori’s van Madras naar Kodaikanal verhuisd, waar ze leidster van de nieuwe montessorischool werd. Hier kwamen meer medewerksters, een kunstenaar en een meubelmaker bij, die hen hielpen bij de productie van materialen.

In twee interviews door David Kahn (directeur van de North American Montessori Teachers’ Association, NAMTA) met Mario Montessori en Lena Wikramaratne krijgen we een inkijkje in de oorsprong van kosmische educatie in India en deze school in Kodaikanal:

“Mario Montessori bevestigt in het interview dat zijn moeders visie van Kosmische educatie in zijn praktische uitwerking destijds vaste vorm aannam, namelijk als verkenning van de natuur door de kinderen en met de kinderen te verklaren is. (…) in Kodaikanal ontwikkelde Maria Montessori de kosmische educatie als het geschikte onderwijsconcept voor de leeftijd van 6 tot 12-jarigen”

In de montessorischool zelf, die door de 72-jarige Maria Montessori vaak bezocht werd, ontstond een werkwijze,

“waarbij Lena Wikramaratne samen met Mario Montessori het praktische werken van de kinderen leidden, en hun ervaringen regelmatig ’s avonds met Maria Montessori bediscussieerden. Mario Montessori nam de opdracht op zich om kinderen natuurwetenschappelijke studies aan te bevelen/stimuleren. Dagelijks bezocht hij de school, bracht planten en dieren om te observeren en te vergelijken mee, legde met de kinderen bloemperken aan en bouwde aquariums en terrariums zodat ze afzonderlijke dier- en plantsoorten alsmede ecologische samenhangen minutieus konden bestuderen. Nog liever nam hij de kinderen mee naar buiten om te onderzoeken en te ontdekken in de overvloedige natuur in de omgeving van de school

Lena Wikramaratne schrijft over de onderzoekersgeest en de ontdekkingen van de kinderen in Kodaikanal:

“Het enthousiasme en de ijver van de kinderen kende geen grenzen en de daadkracht waarmee ze op onderzoek uit gingen kende geen hindernissen. Met eindeloze energie stelden ze vragen, onderzochten en experimenteerden ze in alle gebieden van cultuur. De kleine botanische tuin, de miniatuur dierentuin waarin de dieren tijdelijk voor observatie geherbergd werden, de illustraties aan de wanden met weergaven/representaties van de zon, de planeten, de wereldbollen fascineerden de jongere kinderen eveneens, die op hun beurt door hun spontane en enthousiaste leerplezier de ouderen schenen aan te sporen. Deze spontaniteit werd overgedragen op het denken en het werk van de volwassenen er omheen“.

Het ontwikkelingsproces bestond vooral uit..

  • regelmatige speurtochten in bossen, naar meren en watervallen
  • het houden en observeren van dieren in aquaria en terraria
  • de aanleg van een tuin en het verzorgen van bloemen en bloemperken
  • de aanleg van stenen-, planten- en andere verzamelingen
  • natuurwetenschappelijk experimenteren
  • het bestuderen van zon, planeten en sterren
  • de aanleg van geologische modellen
  • het bestuderen van schema’s, tijdlijnen, geclassificeerde beelden etc.

Veel sleutelmaterialen, die we nu voor kosmische educatie gebruiken, werden in die tijd ontwikkeld.

“In het kader van het stimuleren van natuur- en sociale wetenschappelijke studies van de kinderen ontstonden in Kodaikanal in die tijd talrijke praktische materialen zoals vertelverhalen, diagrammen/representaties, tijdlijnen, kaartenmateriaal op het gebied van de geschiedenis van de aarde, de evolutie van het leven, het ontstaan van de mensheid, het ontstaan van de grote beschavingen, zoölogie en botanie”.

De nachtelijke reflecties van de observaties bij de kinderen en de praktische ervaringen met de materialen die Maria Montessori samen met haar zoon Mario, Lena Wikramaratne en anderen hielden, waren voor de concrete uitwerking van kosmische educatie van grote betekenis. Daarbij kwam, dat Maria Montessori door de isolatie als gevolg van de internering in Kodaikanal, veel tijd had voor intensieve studies op gebieden als de evolutie en ecologie van de wereld, de natuur- en cultuurwetenschappen en kinderpsychologie, die in haar lezingen over de “Kosmische Theorie en Educatie” tot uitdrukking komen.